اینکوترمز چیست و چطور در قراردادهای حمل‌ونقل استفاده می‌شود؟

اینکوترمز چیست و چطور در قراردادهای حمل‌ونقل استفاده می‌شود؟

اینکوترمز (Incoterms) چیست؟

اینکوترمز (اختصار International Commercial Terms) مجموعه‌ای از اصطلاحات استاندارد جهانی در تجارت بین‌الملل است که توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) تدوین شده است. هدف اصلی اینکوترمز، تعریف دقیق مسئولیت‌ها، هزینه‌ها و ریسک‌ها بین فروشنده و خریدار در فرآیند حمل‌ونقل کالا است. استفاده از این قواعد باعث می‌شود تا ابهامات در قراردادهای بین‌المللی کاهش یابد و طرفین با آگاهی بیشتری تعهدات خود را بپذیرند.

چرا اینکوترمز مهم است؟

در تجارت بین‌المللی، اختلاف در درک مفاهیم حمل‌ونقل می‌تواند منجر به بروز اختلافات حقوقی شود. اینکوترمز با ارائه تعاریف مشخص برای هر شرایط حمل، مشخص می‌کند که چه کسی مسئول پرداخت هزینه حمل‌ونقل، بیمه، ترخیص کالا و تحویل نهایی است. از این‌رو، درک دقیق این اصطلاحات برای بازرگانان، صادرکنندگان، واردکنندگان، شرکت‌های حمل‌ونقل و مشاوران حقوقی ضروری است.

اینکوترمز در قراردادهای حمل‌ونقل چگونه استفاده می‌شود؟

در قراردادهای حمل‌ونقل بین‌المللی، یکی از بندهای اصلی، مشخص کردن نوع اینکوترمز است. برای مثال، در یک قرارداد ممکن است نوشته شود: CIF بندر هامبورگ، اینکوترمز 2020. این بند مشخص می‌کند که فروشنده هزینه حمل و بیمه را تا بندر مقصد پرداخت می‌کند، اما ریسک پس از تحویل به کشتی به خریدار منتقل می‌شود.

در واقع، انتخاب نوع اینکوترمز، روی مسائل کلیدی مانند موارد زیر تأثیر مستقیم دارد:

• هزینه حمل‌ونقل
• هزینه بیمه
• مسئولیت خسارت یا مفقودی
• زمان انتقال ریسک
• مسئولیت ترخیص گمرکی و پرداخت عوارض

دسته‌بندی اینکوترمز بر اساس روش حمل‌ونقل

اینکوترمز به‌طور کلی در دو گروه اصلی تقسیم می‌شود:

۱. اصطلاحات قابل استفاده در همه روش‌های حمل‌ونقل: شامل EXW، FCA، CPT، CIP، DAP، DPU و DDP

۲. اصطلاحات خاص حمل‌ونقل دریایی یا آبی: شامل FAS، FOB، CFR و CIF

شناخت تفاوت بین این دسته‌بندی‌ها برای انتخاب دقیق‌تر و جلوگیری از هزینه‌های ناخواسته بسیار مهم است.

معرفی پرکاربردترین اصطلاحات اینکوترمز

EXW (Ex Works): کالا در محل فروشنده تحویل داده می‌شود و خریدار تمام هزینه‌ها و ریسک‌ها را بر عهده دارد.

FOB (Free On Board): فروشنده کالا را روی کشتی در بندر مبدا تحویل می‌دهد. ریسک از آن لحظه به خریدار منتقل می‌شود.

CIF (Cost, Insurance and Freight): فروشنده موظف به پرداخت هزینه حمل و بیمه تا بندر مقصد است.

DDP (Delivered Duty Paid): فروشنده تمامی هزینه‌ها، از جمله ترخیص و عوارض گمرکی، را تا درب خریدار پرداخت می‌کند.

تفاوت نسخه‌های مختلف اینکوترمز (مثلاً 2010 و 2020)

اتاق بازرگانی بین‌المللی تقریباً هر ۱۰ سال نسخه جدیدی از اینکوترمز را منتشر می‌کند. آخرین نسخه، اینکوترمز 2020، نسبت به نسخه 2010 دارای تغییراتی در برخی اصطلاحات، به‌ویژه در نحوه استفاده از بیمه، مسئولیت‌های گمرکی و تعریف برخی اصطلاحات جدید است. بنابراین، هنگام تنظیم قرارداد باید حتماً به نسخه مورد استفاده اشاره شود.

نکات کلیدی هنگام درج اینکوترمز در قرارداد

1. ذکر نسخه: همیشه بنویسید که از کدام نسخه اینکوترمز (مثلاً 2020) استفاده می‌شود.
2. محل تحویل را دقیق بنویسید: مثلاً FOB بندر شانگهای.
3. درک مسئولیت‌ها: اطمینان حاصل کنید که هر دو طرف قرارداد وظایف خود را درک کرده‌اند.
4. هماهنگی با بیمه: بررسی کنید که کدام طرف مسئول تهیه بیمه است.

مزایای استفاده از اینکوترمز

• کاهش اختلافات حقوقی
• تسریع در عقد قرارداد
• کاهش هزینه‌های پنهان
• استانداردسازی فرآیند حمل‌ونقل
• شفاف‌سازی در مسئولیت‌ها

جمع‌بندی

درک صحیح از اینکوترمز برای هر کسی که با تجارت بین‌المللی سروکار دارد ضروری است. استفاده درست از این اصطلاحات نه تنها باعث صرفه‌جویی در هزینه و زمان می‌شود، بلکه از بروز اختلافات حقوقی نیز جلوگیری می‌کند. توصیه می‌شود قبل از تنظیم هر قرارداد بین‌المللی، با یک مشاور حقوقی یا بازرگانی آشنا به اینکوترمز مشورت نمایید.